Net zoals alles in het leven komt ook onweer en bliksem in soorten en maten. Onderstaand een overzicht van de verschillende soorten alsook een uitleg over wat er boven onweersbuiten voor kan komen.
Soorten bliksem
Er zijn verschillende soorten bliksem:
- Van wolk naar wolk
- Van wolk naar de grond
- Van wolk naar de lucht
- Vormen van bliksem
Bliksem van wolk naar wolk
Dit is de meest voorkomende bliksem. Hierbij is de ene wolk positief geladen en de andere wolk negatief. Of de ontlading gaat van het positieve gedeelte bovenin, naar het negatieve gedeelte van de andere wolk onderin.
Bliksem van wolk naar de grond
Dit is de gevaarlijkste vorm van bliksem. Wanneer deze bliksem bijvoorbeeld een persoon als hoogste punt vindt kan dit dodelijk zijn. Maar ook wanneer de bliksem inslaat in een boom kan dit ernstige gevolgen hebben. Hierbij is de wolk bovenin positief geladen, onderin negatief en de grond is ook positief geladen. Doordat de grond en de wolk verschillende geladen zijn zoekt de bliksem zijn kortste weg naar de aarde en volgt er een ontlading.
Bliksem van wolk naar de lucht
Deze soort bliksem komt niet zo heel vaak voor. Ook hier is weer dezelfde ladingsscheiding te vinden als bij andere wolken, bovenin positief en onderin negatief. Meestal is de lucht waartussen een ontlading plaats vindt negatief geladen. Ook hier wordt weer de kortste weg gezocht.
Vormen van bliksem:
- Vorkbliksem
- Bandbliksem
- Parelmoetbliksem
- Bolbliksem
- Weerlicht
Vorkbliksem
Een gevorkte bliksem ziet eruit als een soort vork. Deze bliksem is ook de meest voorkomende bliksem. Hij kan voorkomen tussen wolken, van de wolk naar de grond of van de wolk naar de lucht. Je kan ook zeggen dat hij op een slang lijkt met een aantal vertakkingen. (zie figuur 1)
De bandbliksem
Een bandbliksem is eigenlijk meerdere bliksems bij elkaar. Deze bliksem is een beetje opzij geduwd door de wind. (zie figuur 2)
De parelsnoerbliksem
Deze bliksemsoort is heel erg zeldzaam. Wanneer een bliksem is opgebouwd uit verschillende stukjes noemt men hem een parelsnoerbliksem. Deze ziet er dus eigenlijk net zo uit als een parelsnoerketting. Deze bliksem komt alleen voor wanneer het heel erg hard regent.
Bolbliksem
Een bolbliksem lijkt heel erg op een UFO. Voor dit verschijnsel is er geen wetenschappelijke verklaring, maar er zijn wel veel mensen die ooit een bolbliksem gezien hebben. Deze bliksem komt vaak voor wanneer er sprake is van zwaar onweer. Als kleur voor de bolbliksem wordt vaak wit, geel, oranje of blauw genoemd. (figuur 3)
De grootte van een bolbliksem is ongeveer zo groot als een tennisbal en heel soms zo groot als een voetbal. Het verschijnsel wordt vaak waargenomen langs hoogspanningskabels of langs een dakgoot. Soms zweeft de bolbliksem door een straat. Maar meestal richt de bolbliksem geen schade aan.
Bolbliksems kunnen ook naar binnen gaan. Dat kan dan door een schoorsteen, deur of een raam. Er zijn ook merkwaardige verhalen dat een bolbliksem door het raam binnenkwam zonder schade aan te richten. Dit sluit aan op het idee dat een bolbliksem een elektronenwolk is, maar deze theorie is twijfelachtig want elektronenwolken kunnen niet seconden lang blijven bestaan.
Er is een verklaring van onderzoekers uit Nieuw-Zeeland voor de bolbliksem. Deze verklaring gaat uit van een blikseminslag. Wanneer de hoeveelheid koolstof in de grond bij de blikseminslag 1 of 2 keer groter is dan de hoeveelheid siliciumoxide in de grond, ontstaat bij een temperatuur boven 3000 graden silicium of verbindingen daarvan. Hele kleine deeltjes hiervan vormen fijne dradennetwerken in de vorm van pluizige bollen. De energie die deze bol doet gloeien is het gevolg van oxidatie. Omdat de bal alleen zichtbaar is aan het einde van zijn levensduur, lijkt het alsof hij gewoon door de lucht vliegt. Maar hij begint dus eigelnijk al op de grond. Bijna alle aspecten van bolbliksems kunnen hieruit verklaard worden, deze kan als een nachtkaars uitgaan maar ook eindigen in een explosie. Ook zou hij door ramen en deuren kunnen komen omdat veel oude huizen kleine scheuren hebben rond hun deuren en ramen, hier kan de bolbliksem doorheen omdat het netwerk van erg flexibel wordt gedacht. Net als de lucht, die kan ook door ramen en deuren gaan.
Raketbliksem
Een raketbliksem komt ook maar heel zelden voor. Bij deze soort bliksem ziet men achter elkaar een soort lichtgevende strepen langs elkaar schieten.
Weerlicht
Dit is een bliksemflits in de wolken. Deze bliksem komt best vaak voor. Hierdoor zie je de bliksem zelf niet maar zie je de lucht ineens oplichten. Bij weerlicht heeft het ermee te maken dat er in de wolk verschillende gebiedjes zijn met een tegenovergestelde lading, de ene is negatief en de andere is positief. (zie figuur 4)
Soorten onweer
Je hebt niet alleen verschillende soorten bliksems maar je hebt ook verschillende soorten onweer. Hieronder volgt een lijstje van de verschillende soorten onweer.
- Warmte onweer
- Front onweer
- Zwaar onweer
- Winteronweer
Warmte onweer
Warmte onweer (figuur 1) komt voor in de zomer omdat voor dit verschijnsel een sterke verhitting van het aardoppervlak en de daaraan grenzende lucht nodig is. Ze komen daarom het vaakste voor aan het einde van een mooi-weer-periode. Warmte onweer ontstaat wanneer vochtige, hete lucht, die veel vocht kan bevatten, stijgt en wolken vormt. Deze wolken zijn onregelmatig gerangschikt boven een landstreek en de voorkeur van de wolken ligt voor gebieden die het sterkst verhit worden, zoals zandvlakten en grote steden. Nadat het geonweerd heeft lossen de wolken zich in de nacht weer op. De volgende dag warmt de lucht zich weer op, boven de gebieden waar de vorige dag regen is gevallen, stijgt extra waterdamp op waardoor er weer nieuwe onweersbuien kunnen ontstaan.
Warmte onweer doet zich meestal pas in de namiddag of op de avond voor doordat de temperatuur dan zijn hoogste waarden heeft bereikt.
Bij dit soort onweer kom je vaak onweersbeestjes tegen. Zij houden van warme vochtige lucht waar veel elektriciteit in zit.
Figuur 1: 
Front onweer
Frontonweer (figuur 2) komt het hele jaar door voor. Het komt voor bij een weersverandering, dat wil zeggen bij een front. Dit front zit tussen een koufront, koude lucht, en een warmtefront, een laag warme lucht. Wanneer deze verschillende soorten lucht elkaar ontmoeten zal de koude lucht onder de warme lucht duiken, omdat koude lucht zwaarder is dan warme lucht. De warme lucht wordt snel omhoog gevoerd en kan dus condenseren en er ontstaan hierdoor onweersbuien.
Omdat fronten zeer breed en lang kunnen zijn blijven ze soms zeer lang aan een stuk op een bepaalde plaats. De onweersbuien rond een front zijn meestal niet zo heel zwaar omdat de stijgstromen niet zo krachtig zijn.
Figuur 2: 
Zwaar onweer
Wanneer het zwaar onweert kan er soms elke seconde een bliksemflits zijn. Zware onweersbuien ontstaan wanneer een vochtig zeer warm (tropisch) gebied over gaat naar een gebied met veel koudere lucht. Tijdens dit soort onweer kan de temperatuur in minder dan een half uur 10 tot 15 graden dalen. De bui wordt nog heviger wanneer er op grote hoogte in de atmosfeer een zeer sterke wind staat. Deze soort onweer komt vaak voor in de zomer in de avond en in het begin van de nacht.
De wolken waar zwaar onweer (figuur 3) in voorkomt bevatten vaak enorm veel neerslag. Ook kan zo’n wolk grote druppels of zelfs hagelstenen bevatten. Dat komt doordat zo’n wolk erg hoog is en er sterke stijgende en dalende luchtstromingen zijn. De druppels hebben dan een lange weg te gaan voordat ze het aardoppervlak bereiken. Hierdoor worden de druppels alsmaar groter en kunnen er dus zelfs hagelstenen komen, die zo groot als tennisballen kunnen zijn. Sommige buien leveren meer dan tien milliliter regen op in een half uur.
Zware onweersbuien worden soms voorafgegaan door een rolwolk. Dit is een indrukwekkende, scherp begrensde wolkenbank, die soms inktzwart kan zijn. Hierdoor kan het ook overdag aardedonker worden. Bij deze soort wolk komen ook enorme plotseling windstoten voor met een snelheid van zo’n 100 tot 150 kilometer per uur.
Winteronweer
Winteronweer komt minder vaak voor dan Warmte onweer, dat komt omdat het in de zomer meer onweert dan in de winter. Winteronweer komt het meeste voor in de kustgebieden. Deze soort onweer ontstaat wanneer koude poollucht over het warme zeewater wordt aangevoerd. Dit verschil speelt een rol in de maanden oktober en november, dan is het warmteverschil van het water nog van invloed. Maar in de andere wintermaanden is de temperatuur van het water gedaald, zodat het water geen invloed meer heeft.
De ontladingen van winteronweer vinden wel op een geringe hoogte plaats, hierdoor kunnen ze eerder inslaan. Ook is de stroomsterkte van winteronweer in een winterse onweersbui groter dan bij warmte onweer.
Wat gebeurt er boven onweerswolken?
Iedereen kent de bliksemschichten tussen wolken en de grond tijdens een hevig onweer. Sinds de jaren ’90 registreren en bestuderen wetenschappers en piloten ook allerlei kortstondige spectaculaire lichtgevende verschijnselen boven de donderwolken. Sprites worden al ruim een eeuw waargenomen. Maar echt bewezen werd het pas in 1989. De afgelopen 10 jaar worden ze overal ter wereld waargenomen samen met de Blue Jets en later ook de Elves.
Red Sprites en Blue Jets zijn de enige van de 3 soorten die met het blote oog te zien zijn. Je moet echter geoefend zijn in het waarnemen ervan en onder zeer gunstige omstandigheden de toppen van een zwaar onweerscomplex op grote afstand kunnen zien. Er mogen uiteraard geen andere bronnen van verlichting zijn. Hieronder enkele van die kortstondige optische fenomenen:
Red sprites
“Sprites” zijn lichtflitsen die enkele milliseconden tot honderden milliseconden zichtbaar zijn. Ze zijn meestal rood. Het helderste gebied, dat overeenkomt met de meest intense stralingen, ligt op een hoogte van 65-75 km. Daarboven is vaak een nauwelijks waarneembare rode gloed of sliertige structuur te zien die zich uitstrekt tot op ongeveer 90 km.
Onder de heldere rode regio strekken blauwe tentakel-achtige draadvormige structuren zich vaak neerwaarts uit tot op 40 km.
“Sprites” verschijnen zelden alleen, meestal per twee, drie of meer. Ze doen zich voor direct boven actieve stormen, onmiddellijk (enkele duizendste van een seconde) na een positief geladen wolk-naar-grond blikseminslag.
Blue jets
Een “blue jet” is zeldzaam. Het is een smalle blauwe kegelvormige lichtflits, afkomstig van de top van de onweerswolk. De blauwe stralenbundels verplaatsen zich opwaarts tegen een snelheid van 100 km/s, verspreiden zich in een kegelvorm van 15 graden en verdwijnen op hoogten van 40-50 km.
Elves
“Elves” worden veroorzaakt door bliksem en verschijnen soms met “sprites”. Ze vormen zich als gevolg van atmosferische verhitting wanneer grote bliksemflitsen een sterke elektromagnetische stoot in de hogere atmosfeer zenden. Hierbij schudden de elektronen in stikstofgas zo hevig door elkaar dat ze licht afgeven door fluorescentie.
Op een hoogte van ongeveer 90 km zetten lichtgevende ringen zich uit – als golfjes afkomstig van een in het water geworpen kiezelsteen – met de snelheid van het licht. Ze duren minder dan een milliseconde en kunnen zo’n 400 km. breed worden.
.
Sprites en jets in beeld:
Groene afterglow:
Recent zijn er opnamen gemaakt waarbij een groene afterglow (nagloeiïng) zichtbaar was na een sprites lichtshow. Deze afterglow was tot dan toe nog niemand opgevallen, maar bij het terugkijken van eerdere opnamen door anderen bleek dit fenomeen ook door hen eerder al gefilmd te zijn, maar was het hen nooit opgevallen. Het is nog niet bekend of dit inderdaad een nieuw fenomeen betreft ofwel om een fout in de opnameapparatuur gaat. Bekijk onderstaande video! Wordt vervolgd.
