Alhoewel er diverse andere sites zijn die dit onderwerp uitstekend behandelen, wil ik er hier, op verzoek van diverse gasten, toch kort op ingaan. Onderstaande beschrijving zal verre van compleet zijn en bevat misschien wel enige fouten. Graag wil ik bezoekers uitnodigen om eventuele aanvullingen en/of wijzigingen door te geven. Deze worden zeer op prijs gesteld.
.
Waar te beginnen?
Dat is gemakkelijker dan u zult denken. U begint namelijk bij u zelf en het gezin waarin u bent opgegroeid. Verzamel alle gegevens over uw geboorte, uw doop en die van uw evt. broers en zusters. Vervolgens informeert u bij uw ouders naar hun geboorte-, doop en huwelijksdata, enz. Bij u in huis of bij uw ouders bevinden zich diverse paparassen waaruit u gegevens kunt verzamelen. Te denken valt daarbij aan oude fotoalbums, trouwboekje, bidprentjes, officiële akten, enz.
Het is belangrijk om vanaf het begin alles goed te noteren en vergeet dan ook niet waar u de verschillende gegevens heeft gevonden (belangrijk voor latere bronvermelding).
De volgende stap is het bezoeken van familie. Zij weten vaak dingen die uw ouders bijv. niet (meer) weten, maar die erg belangrijk voor uw stamboononderzoek kunnen zijn. Vraag ook of ze mensen kunnen aanwijzen op foto’s en vraag of u daar een afdruk van mag laten maken. Bij stamboomonderzoek draait immers alles om het inzichtelijk maken van uw familiegeschiedenis. Naast de standaard gegevens spelen foto’s en evt. verhalen daarbij een belangrijke rol.
In dit kader is het zeer belangrijk om overal te zoeken of vragen naar bidprentjes. Immers, deze bevatten naast geboorte- en datum van overlijden vaak een beschrijving van de persoon en soms zelfs een foto. Daarnaast kunt u ook eens op ‘bezoek’ gaan bij reeds overleden familieleden. Begraafplaatsen en dan vooral de grafstenen geven vaak meer informatie dan u zou verwachten.
Net als dat u geinteresseerd bent in uw familiegeschiedenis, zo zou het dus gemakkelijk kunnen, dat een neef of nicht of een oom of tante van u zich eveneens bezighoud met stamboomonderzoek en misschien al heel ver gevorderd is. Dat maakt uw onderzoek een stuk eenvoudiger en bovendien kunt u gezamenlijk verder zoeken en elkaar ondersteunen en aanvullen waar mogelijk.
.
Op naar de archieven…
Na uw eerste stappen wordt het tijd om de archieven in te duiken. U moet dan denken aan de Rijksarchieven (iedere provincie heeft er wel een). Verder kunt u terecht in Streekarchieven (waar u toegang heeft tot gegevens van meerdere plaatsen in uw omgeving) en Gemeentearchieven (waar uiteraard alleen gegevens te vinden zijn van de kerkdorpen in die gemeente). Welke informatie daar zoal te vinden is? Een korte opsomming: Gezins- en persoonskaarten, gegevens burgerlijke stand, bevolkingsregisters, volkstellingen, enz. Omdat u niet echt bekend zult zijn met het zoeken naar stamboomgegevens in deze archieven, is het goed dat u hulp of uitleg vraagt bij uw eerste bezoek(en). De archiefmedewerkers zijn gaarne bereid om u met raad (en soms zelfs met daad) bij te staan. Informeer ook naar de mogelijkheden om de gevonden informatie te laten kopieëren. U wilt het immers mee naar huis nemen om het daar verder te verwerken. Ook hier geldt dat u zoveel mogelijk gegevens dient te verzamelen.
Bent u eenmaal zo ver gevorderd dat u informatie zoekt van voor 1811 (het jaartal waarin door toedoen van Napoleon in Nederland de Burgerlijke Stand werd ingevoerd) dan zult u informatie moeten vergaren uit o.a. de Doop, Trouw en Begraafboeken (DTB-boeken). Ook deze zijn in voornoemde archieven in te zien. Verder zult u manuscripten tegenkomen en zult u, om die te kunnen lezen, uw kennis qua taal, uitdrukkingen en vooral het schrift, flink moeten bijspijkeren. Maar goed, zo ver bent u nog lang niet en al naar gelang uw vordering zal ook uw kennis van zaken toenemen.
Bovenstaande instellingen beschikken tegenwoordig allemaal over een website waarop u gemakkelijk kunt zoeken naar uw voorouders en waardoor u zich een lange reis kunt besparen.
Soorten stamboomonderzoek
Stamboomonderzoek wordt niet door iedereen op dezelfde manier gedaan. We onderscheiden een aantal soorten en het is geheel aan u om te bepalen wat u wil onderzoeken en hóe u dat wil onderzoeken. Dat is het mooie van stamboomonderzoek.
Kwartierstaatonderzoek: de meeste stamboomonderzoekers beginnen met het samenstellen van een kwartierstaat. Zij verzamelen dan gegevens over hun voorouders in zowel mannelijke als vrouwelijke lijn. Per generatie verdubbelt het aantal voorouders: 2 ouders, 4 grootouders, 8 overgrootouders, 16 betovergrootouders, etc.
Stamreeks: Als u een stamreeks maakt, gaat u op zoek naar uw oudste voorvader, uw stamvader. U werkt dan via de mannelijke lijn terug in de tijd. Uiteindelijk komt u terecht bij uw oudste voorvader die de familienaam gebruikte, maar misschien nog wel verder terug in de tijd.
Parenteel: Bij een parenteel zoekt u alle nakomelingen in zowel mannelijke als vrouwelijke lijn. U werkt dan terug van uw oudste voorvader naar het heden.
Complete genealogie: Natuurlijk kunt u ook een complete genealogie proberen te maken waarin u alle informatie over al uw voorvaders verzamelt. Maar als u net begint met stamboomonderzoek kunt u gemakkelijk verdwalen in alle historische gegevens. Ook duurt het vele jaren om een complete genealogie uit te zoeken.
.
Zoeken op Internet
Zoals ik op de openingsopagina van deze site al heb geschreven is het Internet een sterk medium. Vele genealogen hebben hun onderzoeksresultaten via een persoonlijke website openbaar gemaakt. Hierdoor is het goed mogelijk om op dergelijke websites raakvlakken met uw stamboom te ontdekken. Maak echter niet de fout door deze gegevens klakkeloos aan uw stamboom toe te voegen. Alle gegevens, maar dan ook alle, dienen door u gecontroleerd te worden. Een foutje is immers gauw gemaakt, en kan uw onderzoek volledig de verkeerde kant opsturen. Bovendien is het niet netjes om dergelijke informatie de uwe te noemen en deze ongevraagd op uw eigen website te plaatsen.
Naast de vele persoonlijke websites, zijn er ook zogenaamde portalsites. Zo zijn er verzamelsites die links op achternaam gesorteerd weergeven. Ook zijn er speciale genealogie-zoekmachines, waar u op achternaam of woonplaats kunt zoeken, zoals wiewaswie.nl. Geheel onderstaand treft u er daarvan enkele aan, alsook sites waar meer informatie voor beginnende genealogen te vinden is.
Kijk ook eens naar de Google Discussiegroepen, waar zeker een aantal groepen over genealogie tussen zullen staan. Ook voor u, als beginnend genealoog, is daar veel informatie te halen. Een e-mailgroep kan ouderwets overkomen, maar ik kan u verzekeren dat ze prima werken. In ieder gebied zijn wel ver gevorderde stamboomonderzoekers die het een sport vinden om u verder te helpen met uw vastgelopen tak. Zij kunnen de oude schrijfwijzen goed lezen en begrijpen. Bij de links verderop ziet u een aantal voorbeelden van dergelijke e-mailgroepen.
Komt u uit Noord Brabant of zoekt u informatie over familie uit Noord Brabant? Bezoek dan ook eens de website van het Brabants Historisch Informatie Centrum www.bhic.nl met bijzonder veel informatie over het verleden, maar vooral ook een speciale sectie voor stamboomonderzoek, waar u o.a. op naam en plaats kunt zoeken. Verderop heb ik nog een aantal links naar andere historisch informatie centra staan.
.
.
Kijk ook eens in de bibliotheek…
Ga ook eens snuffelen in de plaatselijke bibliotheek. Er zijn diverse boeken beschikbaar over beginnen met stamboomonderzoek. Bovendien kunt u daar, met wat geluk, ook materiaal van andere genealogen tegenkomen. Of wat te denken van de plaatselijke geschiedenis. Uw voorouders hebben daar, in meer of mindere mate, actief deel van uitgemaakt, dus wie weet wat u daar nog zult vinden. Mocht uw bibliotheek geen boeken over stamboononderzoek hebben (maar dat verwacht ik niet), informeer dan eens in de boekhandel of kijk op de site van de Nederlandse Vereniging voor Genealogie (NVG).
.
Welke gegevens zijn belangrijk?
Schrijf alles op wat u over uw familie en voorouders vindt: hun geboorte-, doop- en overlijdensdatum. Waar ze gewoond hebben, zowel woonplaats als huisadres (denk ook aan evt. verhuizingen). Wanneer en waar zijn ze getrouwd, zowel burgerlijk als kerkelijk huwelijk. Wanneer en waar zijn ze overleden, begraven of gecremeerd. Welk beroep hadden ze, noteer ook de jaartallen daarbij. Kortom, alles maar dan ook alles wat u over een persoon uit uw stamboom kunt vinden.
Gebruik voor iedere persoon in uw stamboom een apart blad papier waarop u alles over die persoon en zijn of haar gezin kunt bijhouden. Na verloop van tijd zult u uw PC willen inzetten om alle gegevens overzichtelijk te houden of om deze tekstueel of grafisch weer te kunnen geven. Er zijn veel programma’s beschikbaar voor genealogen. Kijk eens op de softwarepagina voor een beschrijving van gratis software die ook nog eens bij uitstek geschikt is voor de beginnende stamboononderzoeker. Zorg er wel voor dat u alle gegevens op papier blijft bijhouden. Een foutje is zo gemaakt, en of het nu aan u ligt of aan de computer, het zou eeuwig zonde zijn om door een storing of zo alles kwijt te raken.
.
Applicaties voor stamboomonderzoek
Moesten we het vroeger doen met papier en pen, tegenwoordig lopen we allemaal met een smartphone of tablet rond en daar zijn diverse genealogische applicaties voor te krijgen. Ikzelf gebruik de aplicatie MyHeritage (iPad en iPhone) van www.myheritage.nl en dat werkt geweldig (en is gratis tot een beperkt aantal personen, maar daarna kost het geld en is het best prijzig als je de meest uitgebreide mogelijkheden wilt gebruiken). Kon je voorheen enkel je gegevens bekijken, nu kun je zowel gegevens als foto’s overal waar je maar wilt bewerken en toevoegen.
Voor de PC en iMac is er het programma Family Tree Builder van MyHeritage. Ook het Nederlandstalige programma Aldfaer is gratis beschikbaar voor PC en iMac.
.
Tot slot…
Denk niet dat uw stamboomonderzoek een kwestie van enkele weken is. Uw onderzoek zal veel tijd vergen en als hobby jarenlang voldoening kunnen geven. Bovendien komt u op de mooiste en vaak meest onverwachte plaatsen. Er zullen periodes zijn dat u in het geheel niets onderneemt en in een keer kan uw interesse weer gewekt worden en u weer actief aan het zoeken zetten.
Let op: toen ik zo’n 35 a 40 jaar geleden stamboomonderzoek deed, moest ik heel Nederland afreizen om informatie te vinden en te kopiëren. Daar is inmiddels met het internet rigoreus verandering in gekomen. Veel onderzoek is tegenwoordig vanachter uw PC te doen, vanuit uw luie stoel. Dus voordat u een treinkaartje bestelt, maakt u beter eerst een reisje langs de vele websites op internet 🙂
.
AVG en stamboomonderzoek
Met de officiële invoering van de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) in 2018 is starten voor beginnende stamboomonderzoekers een stuk moeilijker geworden.
Gegevens over levende personen moeten uit de openbaarheid en mogen zonder expliciete toestemming van de betrokkenen niet openbaar worden gemaakt. Daarnaast is alle informatie minder dan 100 jaar oud niet meer beschikbaar. Daaronder vallen geboortes, persoonslijsten, gezinskaarten, huwelijken, overlijden, enz. Zo wordt onderzoek naar personen uit de twintigste eeuw wel héél erg moeilijk.
Zoals elders op deze pagina beschreven begin je met stamboomonderzoek door eerst alle informatie te verzamelen over je eigen gezin, je vader en moeder en je grootouders. De vervolgstap was altijd het vinden van de overgrootouders en daar zit hem nu de clou; dat was voorheen niet zo moeilijk met websites als wiewaswaar.nl en bijv. bhic.nl maar die gegevens zijn niet meer openbaar.
Mensen missen dus de aansluiting om verder te kunnen en bij stamboomonderzoek mag je nooit zo maar iets aannemen.
Dus, einde van de hobby?
Niet helemaal. Ook al wordt het u, als beginnende onderzoeker, bijna onmogelijk of op zijn minst een stuk moeilijker gemaakt om aansluiting te vinden, dan nog zijn duizenden onderzoekers u al voorgegaan en de door hen verzamelde data is misschien wél toegankelijk voor u. Hoeven zij zich dan niet aan de AVG te houden? Uiteraard wel, maar de voor u interessante data kunt u bij hen opvragen. Bij veel genealogische websites kunt u lid worden van individuele stambomen, waarna u toegang heeft tot de betreffende informatie. Het is niet ideaal, maar… u kunt wel verder en daar gaat het om.
Vooral hierbij is het belangrijk dat u niet over één nacht ijs gaat. Ga er niet van uit dat de gegevens altijd zullen kloppen. Kijk altijd of de eigenaar van de betreffende stamboom eventueel over scans van persoonslijsten, gezinskaarten, enz. enz. beschikt, zodat u zeker weet dat het de data van uw voorouder(s) betreft en u hem of haar met een gerust hart aan uw stamboom kunt toevoegen!
Aanvulling: de benodigde informatie is overigens wél te raadplegen in de diverse archieven in het land. Dus, komt u écht niet verder, dan is het wellicht ook weer ouderwets archieven bezoeken.
.
.
Relevante links:
- Hoe maak je een digitale stamboom
- Snelcursus voorouders zoeken
- Genealogisch Vademecum
- Nederlandse Genealogische Vereniging
- Centrum voor Familiegeschiedenis
- Wiewaswie.nl (tip!)
- Genver.nl
- MyHeritage.nl
- Aldfaer.net
- Geneanet.nl
- OpenArch.nl
- FamilySearch.org
- Grafzoeken.nl
Historisch informatie centra:
- Brabants Historisch Informatie Centrum
- Gelders Archief
- Regionaal Historisch Centrum Limburg
- Zeeuws Archief
- Utrechts Archief
- Drents Archief
E-mailgroepen:
.
Benaming voorouders
De naamgeving van onze voorouders is tot een beperkt aantal generaties voor eenieder vrij gemakkelijk te benoemen. Hoe verder terug in de tijd, des te onbekender we meestal zijn met de bijbehorende aanduiding van die voorouders. Hieronder is een compleet overzicht te vinden. De persoon, waarvan uitgegaan wordt, is de probant en is daarmee generatie I. In het overzicht wordt telkens weergegeven het generatienummer, de benaming en de theoretisch maximale hoeveelheid voorouders in die generatie. (bron: geneaknowhow)
generatie benaming voorouders maximaal aantal I probant – II ouders 2 III grootouders 4 IV overgrootouders 8 V betovergrootouders 16 VI oudouders 32 VII oudgrootouders 64 VIII oudovergrootouders 128 IX oudbetovergrootouders 256 X stam-ouders 512 XI stam-grootouders 1.024 XII stam-overgrootouders 2.048 XIII stam-betovergrootouders 4.096 XIV stam-oudouders 8.192 XV stam-oudgrootouders 16.384 XVI stam-oudovergrootouders 32.768 XVII stam-oudbetovergrootouders 65.536 XVIII edel-ouders 131.072 XIX edel-grootouders 262.144 XX edel-overgrootouders 524.288 XXI edel-betovergrootouders 1.048.576 XXII edel-oudouders 2.097.152 XXIII edel-oudgrootouders 4.194.304 XXIV edel-oudovergrootouders 8.388.608 XXV edel-oudbetovergrootouders 16.777.216 XXVI edel-stam-ouders 33.554.432 XXVII edel-stam-grootouders 67.108.864 XXVIII edel-stam-overgrootouders 134.217.728 XXIX edel-stam-betovergrootouders 268.435.556 XXX edel-stam-oudouders 536.871.112 XXXI edel-stam-oudgrootouders 1.073.742.224 XXXII edel-stam-oudovergrootouders 2.147.483.648 XXXIII edel-stam-oudbetovergrootouders 4.294.967.296 XXXIV voor-ouders 8.589.934.592 XXXV voor-grootouders 17.179.869.184 XXXVI voor-overgrootouders 34.359.737.368** XXXVII voor-betovergrootouders 68.719.476.736 enzovoorts (t/m 65ste generatie)
Vervolgens kan met toevoeging van ‘aarts‘ tot de 129ste generatie worden gekomen en daarna met ‘opper‘ tot de 257ste generatie en met ‘hoog‘ tot de 513de generatie.
** = dit is ongeveer het aantal voorouders ten tijde van Karel de Grote, toen de wereldbevolking op ongeveer 200 miljoen werd geschat.
