De biljartkeu:
De eerste kennismaking met een biljartkeu zal meestal in ’t café plaatsvinden. Die keu bestaat doorgaans uit één stuk en zal voor de sporadisch spelende of beginnende biljarter voldoen, mits deze natuurlijk voorzien is van een goede pomerans.
Speelt men al wat langer en overweegt men zich aan te sluiten bij een plaatselijke biljartvereniging, dan zal hij of zij al gauw overgaan tot aankoop van een eigen keu. De keuze is niet altijd even gemakkelijk, maar gelukkig kan de plaatselijke of regionale biljarthandel u daar goed bij adviseren. De beginner zal meestal een normale, niet al te dure keu kiezen, waarbij het uiterlijk van de keu vaak bepalend is. Speelt u wat langer en heeft de biljartkoorts u te pakken, dan zult u vroeg of laat een goede, op maat gemaakte (merk-)keu willen aanschaffen. Soms loont het de moeite om nog wat langer met de ‘oude’ keu door te spelen, om vervolgens die ene speciale keu aan te kunnen schaffen. De biljarthandelaar zal u graag behulpzaam zijn bij het kiezen van een goede (betaalbare) keu.
Het kopen van een keu:
Onderstaande tips zijn afkomstig uit de column van Cas Juffermans.
Wellicht heeft u er baat bij.
- Probeer eerst eens hoe de keu van een ander speelt.
- Een eerste keu heeft bij voorkeur een gewicht tussen 480 en 500 gram.
- Als de stoothouding wordt aangenomen, mag er een voorhand zijn van 10 centimeter.
- De achterhand moet recht omlaag de keu omvatten, met een achterstuk van maximaal 15 cm.
- De keugrootte ligt voor veel stokken tussen 135 en 150 centimeter.
- Een tweedelige keu met een goed lopende houten schroefdraad verdient de voorkeur (alhoewel de moderne metalen verbindingen ook goed zijn, zeker vergeleken met de simpele metalen schroeven van vroeger).
- De pomerans op de keu heeft een breedte van 11, 11.5! of 12 mm.
- Een middelharde pomerans van hertenleer of een Koomori pomerans is aan te bevelen.
- Deze pomeransen hebben een goed balcontact en nemen goed biljartkrijt aan.
- Een goede keu heeft centraal een open topbeentje, waar de pomerans op gelijmd wordt.
- Het open beentje geeft de ontwikkelde stootenergie beter door in de totale keustructuur.
- Een griprubber op de keu is voor sommige spelers prettiger bij de afstoot.
- De keu moet in totaal! wel binnen het gewicht van 480 tot 500 gram blijven.
- Ervaren spelers nemen soms een iets lichtere/zwaardere keu, i.v.m. de gespeelde spelsoort.
- Een kadrist gaat soms lichter, een driebandenspeler soms naar een iets zwaardere keu.
- Bescherming (conisch beentje) voorkomt schade/wrijving op de kwetsbare pomeranstop.
- Een keutop wordt niet schoner van schuren, wel van een vochtig doekje. Een keu wordt ter bescherming meestal in een hoes/draagtas/biljartkoffer vervoerd.
- Wisselingen in temperatuur en vochtigheidsgraad zijn niet gunstig voor het hout van de keu.
- Een droge wollen/flanellen doek is geschikt om de keu glad op te wrijven.
- Als de pomerans niet bevalt is het zaak om tot vervanging over te gaan, ondanks de kosten.
- Het is raadzaam om een nieuwe keu te laten voorzien van een pomerans naar eigen voorkeur.
- De nieuwe keu uit de fabriek is veelal voorzien van een vrij harde neutrale pomerans.
- U moet voor een goed bruikbare keu rekenen op een prijs van boven de 100 euro.
- Een snookerstok is veelal langer en heeft een kleinere pomerans (kleinere ballen).
- Een poolkeu heeft een buigzamer topeind, i.v.m. de brakeshots.
- Probeer een keu, bij aankoop, een poosje op proef mee te krijgen. Een vakman begrijpt dat.
Vele jaren speelplezier toegewenst met uw nieuwe biljartkeu.
.
Wat kost een biljartkeu?
De prijs van een gewone biljartkeu, met 1 a 2 ingelegde versieringen, start bij iets meer dan 100 euro. Dit zijn prima biljartkeus om mee te beginnen en u zult er jaren plezier aan kunnen beleven.
Maar de mens, en vooral het oog wil meer en na verloop van tijd zult u een wat duurdere keu van meer kwaliteit willen aanschaffen. De prijs wordt vaak bepaald door de kwaliteit van het hout of het kunststof materiaal, het aantal ingelegde versieringen – hoe meer hoe duurder – en ook de topeinden zijn vaak duurder, al naar gelang u meer kwaliteit wilt.
Zo speel ik zelf met een Aurum 06 (A06) kunststof keu van Longoni. Deze heeft een balanssysteem in het ondereind en de prijs van de keu (ondereind en topeind) was 525 euro. Een reservetop alleen al kost u de lieve som van 175 euro.
Zijn er nog duurdere keus? Jazeker en schrik niet; er zijn keus die u maar liefst 4500 euro lichter zouden maken bij evt. aanschaf. Zie de foto van de Longoni Masai Silver hiernaast. Wat maakt deze keus zo duur? Meer dan 100 ingelegde versieringen, speciale houtsoorten of kunststof, zilveren ringen, geavanceerd balanssysteem, snelle verbinding tussen top- en ondereind, ingebouwd verlengsysteem, enz. enz.
Gaat u door een duurdere keu ook beter spelen? Zo goed als zeker niet, maar u kunt er wel zeker van zijn dat uw evt. slechte spel niet aan de keu heeft gelegen 🙂
.
Keumerken:
Er zijn veel merken die biljartkeus op de markt brengen. Longoni is een van de bekendste, maar ook Buffalo, Molinairi, Adam, e.a. Onderstaand wat logo’s van leveranciers om u een beeld te geven.
Het topeind:
Geen enkele keu kan zonder een goed topeind, Waren deze vroeger voorzien van een metalen schroef, tegenwoordig zijn de standaard topeinden bijna altijd uitgerust met een houten schroef. Deze zorgen namelijk voor een betere verbinding met het onderste keudeel. De laatste jaren zien we weer een trend van snelle metalen verbindingen tussen topeind en ondereind. Snel, omdat je vele malen minder hoeft te schroeven, voordat je keudelen vast tegen elkaar aangedraaid zijn. Topeinden zijn er ook weer in soorten en maten. Soms wordt de kwaliteit van een top aangegeven met sterren. Hoe meer sterren, des te beter de kwaliteit van het hout en des te langer de top recht zal blijven. Verder heeft ieder merk ook weer zijn eigen topeinden. Laat u zich hierover goed informeren door uw biljarthandel.
Draai een topeind altijd goed aan
Het is zaak dat u het topeind van uw keu altijd goed aandraait. Als de top namelijk niet helemaal vast is gedraaid, dan bent u, zoals ze dat zo mooi noemen, op de schroefdraad aan het stoten. De energie van de stoot wordt dan volledig overgebracht op de schroefdraad. Dit kan er voor zorgen dat de houten ribbels afbreken en een top onbruikbaar wordt. Dat zou toch zonde zijn.
Schroefverbindingen:
Naast de hiervoor genoemde standaard metalen en houten schroef zijn er tegenwoordig ook andere, snellere schroefverbindingen, zoals de VP2 en de double joint verbindingen.
VP2:
Deze VP2-verbinding geeft een snelle en gemakkelijke vergrendeling en ontgrendeling. Heeft een ultra stevige sluiting voor een volledige energie-overdracht tussen onder- en topeind. De sluiting is niet gevoelig voor vocht en is bestand tegen slijtage. Het top- en ondereind sluiten perfect op elkaar aan. De balans van een keu met VP2 sluiting ligt wat verder naar voren in vergelijking met een keu met houten schroef.
Double joint:
De double jointed schroefverbinding heeft, zoals de naam al doet vermoeden, een dubbele schroefverbinding, namelijk een snelle metalen én een korte houten schroefverbindng. Dit zorgt voor een extra goede sluiting, zeg maar het beste van twee werelden. Ook bij deze verbinding ligt de balans van de keu iets meer naar voren.
Houten schroef:
Ondanks de voordelen van het snel en gemakkelijk vastmaken van de twee keudelen, heeft de houten schroef toch ook zijn eigen voordelen: een goede vaste verbinding geeft het gevoel van een eendelige keu; heeft een soepele afstoot waarbij de speler maximale feedback krijgt over het raken van de speelbal. Daarnaast is de keu flexibeler.
Keu verlengen:
U zit midden in een serie en ineens ligt de speelbal op een onbereikbare positie. In plaats van genoegen nemen met een minder goede oplossing, kunt u met een extentie uw keu verlengen, zodat u nét wel bij de speelbal kunt komen. Er zijn diverse uitvoeringen van extenties. Longoni heeft bijv. het 3Lobite systeem, waarbij u heel snel een verlengstuk aan uw keu bevestigt en deze ook weer net zo snel heeft verwijderd. Ook zijn er verlengstukken (zie onderste afbeelding), waarbij u het ondereind van uw keu in het verlengstuk steekt. Deze zijn er in verschillende lengten.
Overigens zie ik steeds meer keus op de markt komen met een ingebouwde verlenging, waarbij u met een kwartslag draaien en trekken de keu met een of meer decimeters verlengd.
Columns over biljartkeus:
In zijn trainingscolumn in Biljart Totaal heeft Hans de Jager ook regelmatig aandacht besteed aan biljartkeus.
Hoe worden biljartkeus gemaakt?
Onderstaande Engelstalige video toont u hoe een biljartkeu wordt gemaakt. Weliswaar gaat het hier om een poolkeu, maar het principe is hetzelfde voor een carambolekeu.
Waar komt de hedendaagse biljartkeu vandaan:
Bovenstaande zeer zeldzame biljartstok (de mace) is de voorganger van de hedendaagse biljartkeu. Volgens de “Illustrated Encyclopedia of Billiards” van Michael Shamos werd deze al in het midden van de 17e eeuw gebruikt om een biljartbal te ‘schuiven’.
De lepel van de mace.
Rond 1680 kwam het stoten met de achterkant van de mace in gebruik. Soms lag de speelbal namelijk te dicht bij de rand en kon er niet worden geschoven, omdat de lepel van de mace er niet meer achter pastte. In die gevallen werd de bal gestoten met de spitse achterkant, die toen nog geen pomerans had.
Ergens tussen 1807 en 1818 werden maces voor het eerst uitgerust met een stukje leer. Deze uitvinding wordt toegeschreven aan de Fransman Mingaud en aangevuld met het gebruik van krijt konden spelers voor het eerst effect aan een bal meegeven, door een bal buiten het centrum te raken. Iets wat daarvóór gegarandeerd tot een kets leidde.
Het gebruik van de mace raakte uit de mode en de keu, zoals we die vandaag de dag nog steeds kennen, werd leidend in de biljartsport.
Als je er even niet bij kunt
Onlangs zag ik deze foto op social media rondgaan. Hoe vaak komt het niet voor dat je de ballen mooi hebt liggen, maar je kunt er nét niet bij. Dat is balen en zeker als je de ballen in de serie hebt liggen. “Daar vindt ik wel wat op” moet de maker van deze biljartkeu hebben gedacht. Vraag me af of de KNBB dit goedkeurt? Moet haast wel; hij stoot met de pomerans…
.
Biljarten met een wandelstok
Eind jaren negentig kwam een goede vriend van me ’s avonds tijdens de trainingsavond het café binnengewandeld en bediende zich daarbij van een wandelstok. Normaal zou het me niet zijn opgevallen, maar als een verder volledig gezonde kerel ineens een wandelstok nodig heeft, dan roept dat vragen op. Nadat hij een biertje besteld had nodigde hij me uit voor een biljartwedstrijd en dat hoef je mij nooit twee keer te vragen.
Ik pakte m’n keu uit mijn biljarthoes en zag vanuit een ooghoek dat hij zijn wandelstok op het biljart legde!? Hij schroefde er wat onderdelen af, haalde iets uit het handvat en schroefde dat op zijn wandelstok en wie schetst mijn verbazing? Zijn wandelstok werd ineens een biljartkeu!!
Zie onderstaande foto’s:
Inmiddels zijn we 20 jaar verder en bij een recent toernooi kwam de wandelende biljarter onverwacht binnen en schonk mij bovenstaande keu bij gelegenheid van het 20-jarig jubileum van de website. Dankjewel Gerard voor dit prachtige cadeau!
Deze grappige wandelstok met verborgen biljartkeu is bijna een halve eeuw oud en schijnt rond het einde van de jaren zestig / begin van de jaren zeventig te zijn gemaakt in Azië; waarschijnlijk in Vietnam en is zo door militairen meegenomen naar het westen. Het is een poolkeu, waarbij enkel de schroef en de dop niet gebruikt worden tijdens het biljarten. De balans van de keu ligt wat naar achteren, maar er is verbazingwekkend goed mee te spelen. Als de ronde rubberen stootbumper wordt uitgenomen, dan is er aan de achterzijde een uitsparing zichtbaar, waarin een krijtje past. In het handvat van de keu is de beeltenis van een draak uitgesneden en ingebrand, die zich over de hele lengte van deze aparte keu slingert.
