Panoramafotografie

Ppanoramafoto’s maken was vroeger een bewerkelijk klusje (zie de oude uitleg daarover). Een panorama bestond uit meerdere op elkaar aansluitende foto’s en die moesten met speciale software aan elkaar worden ‘genaaid’. Stitchen noemen we dat.
Panoramafotografie is altijd erg in trek geweest, of dat nu met een dure spiegelreflexcamera gebeurde ofwel met de smartphone, maar dat heeft er toe geleid dat ook de techniek achter panoramafotografie een vlucht heeft genomen. Tegenwoordig kan men met 1 klik een volledige 360 graden foto of video maken met zogen. dual lens camera’s. Zo’n 360 graden camera, bijv. van Insta360 of GoPro, heeft een ±200 graden fisheye lens aan de ene kant en zo’n zelfde lens aan de achterkant en die twee helften worden perfect aan elkaar gestitched tot een prachtige foto of video van hoge resolutie.

De komende tijd zal ik hier een groot aantal van die interactieve 360 graden foto’s tonen.
Wordt zo snel mogelijk vervolgd…

.

Enkele oude panorama’s:

Onderstaand enkele van mijn panorama’s, waarbij meerdere opnamen tot een geheel zijn gestitched.

.

.

Van panorama naar 360 graden foto

Het woord ‘panorama’ betekent zoveel als ‘wijds gezicht’ en fotografen hebben altijd de wens gehad om dat wijdse gezicht, meestal landschappen, vast te kunnen leggen. De uitvinding van de panoramafoto bracht daar uitkomst in.
In de beginjaren mocht het stitchen van horizontaal aan elkaar grenzende foto’s dan voor de hand liggen en redelijk goed gaan; het stitchen van de foto’s daarboven en daaronder niet en het heeft dan ook erg lang geduurd voordat de techniek dat redelijk kon.

Software van het eerste uur, zoals PtGui en Autostitch maakte dat een stuk gemakkelijker, maar dan nog was een goed eindresultaat niet altijd gegarandeerd. Vaak ontbrak ook het gedeelte recht naar boven en recht naar beneden; de zogenaamde zenit en nadir. Ook het fotograferen van de afzonderlijke foto’s ging niet altijd goed. Als het brandpunt van de cameralens zich niet precies boven het draaipunt van het statief bevond, dan kon men zogenaamde parallax afwijkingen krijgen, waarbij de schijnbare positie van een voorwerp ten opzichte van een ander voorwerp of de achtergrond verandert als het vanuit verschillende posities bekeken wordt. De meeste panorama’s waren in het begin alleen langwerpig en er kwamen veel hulpmiddelen beschikbaar om dat perfect voor elkaar te krijgen.

Panoramafotografie is altijd erg geliefd geweest en er wordt continu gezocht naar de ideale hardware/software. Een aantal jaar geleden kwamen er camera’s uit met 2 fish-eye lenzen, een voor en een achter, en deze werden feilloos aan elkaar gestitched en op de stitchlijn zijn geen stitchfouten en kleurverschillen zichtbaar. Geen nooodzaak meer om meerdere individuele opnamen te verbinden, maar enkel de twee foto’s van de voorste en achterste lens. Die lenzen hebben een overlap van minimaal 20 graden, zodat er altijd voldoende aansluiting met het andere gedeelte is. Tegenwoordig kun je 360 graden foto- en videoopnamen in hoge resolutie maken. En de mogelijkheden zijn ongekend.

Hier volgen wat voorbeelden van verschillende panorama-uitvoeringen:

Een zogen. Little Planet is een foto, waarbij men volledig uitzoomt en dit als resultaat krijgt (bron: Martijn Baudoin – Unsplash)

Het beeld van een halve bol Allsky Fisheye camera. Deze fotografeert/filmt alleen naar boven  (bron: Pexels)

 

.

Mijn panorama- en 360 graden
apparatuur door de jaren heen

Door de jaren heen heb ik veel panorama gadgets gehad. Van simpele ronddraaiers tot geavanceerde rondomkijkers. Onderstaand ziet u daar een opsomming van. Waren ze in eerste instantie bedoeld om langwerpige foto’s (panorama’s) te maken; al gauw ontstond de wens om op een zo simpel mogelijke manier een 360 graden foto of video te kunnen maken. Tegenwoordig is de 360 graden camera niet meer weg te denken als actiecamera, maar ook als professionele camera voor bijv. makelaars en de kwaliteit wordt steeds beter en het aantal mogelijkheden is ongekend hoog. The sky is the limit zeggen ze, maar de modernste 360 graden camera’s lijken zich daar weinig van aan te trekken. U kunt het zo gek niet bedenken of de 360 graden camera kan het waar maken.

.

Manfrotto 303 QTVR panoramic head (2003)

Ver voor de eerste fatsoenlijke smartphones beschikbaar waren, maakte ik al panoramafoto’s met behulp van de speciale panoramakop van Manfrotto, de 303 QTVR. In combinatie met mijn Nikon D700 (2008) maakte ik toen al de mooiste panoramafoto’s. Echter het samenvoegen was een hele klus en een goed eindresultaat was niet altijd gegarandeerd.
De panoramakop was voor iedere camera zo in te stellen dat het brandpunt van de lens van de camera zich precies boven het draaipunt van de panoramakop bevond (om zodoende het parallaleffect te vermijden).

De Manfrotto was instelbaar in stappen van 4 tot zelfs 90 graden. Ik stelde hem altijd in op 30 graden, zodat ik voor een volledige panorama 12 foto’s nodig had (12×30 graden=360 graden). Met de camera in portrait mode leverde dat de beste resultaten op.

.

Sony Bloggie (2012)

Sony kwam in 2012 uit met een handige en best wel geinige camera, waarbij het ook mogelijk was om via een opzetspiegeltje 360 graden panorma’s te maken. Het was nog wat primitief, maar het werkte wel. De camera nam op in full HD en kon zelfs streamen naar Youtube. Enkele jaren later kwam er nog een versie van deze camera uit, waarbij de kwaliteit sterk verbeterd was.

 

.

.

.

Bubblescope (2012)

Eveneens in 2012 kwam er een uitbreiding voor de iPhone uit, compleet met een case, waar de iPhone in pastte en waarop de Bubblescope was bevestigd. Ook deze uitbreiding werkte met een reflectiespiegel en ondanks dat ook dit best primitief was, waren de resultaten voor die tijd toch aardig te noemen.

.

.

ThumbsUP! Panorama pod (2013)

Eind 2013 kwam er een klein “eierwekkertje” beschikbaar van de Chinese firma ThumbsUp! In die jaren kocht ik alles wat los en vast zat, als er maar panorama voor of achter stond 🙂 Het was in feite niet meer dan een kleine eierwekker met een klem, waar de iPhone (maar uiteraard ook andere telefoons) in paste.
Je stelde de iPhone in om een panorama te maken en net als een eierwekker moest je dit apparaatje dan opwinden en deze draaide dan 240 graden rond en de iPhone had dan een perfect rechte panorama gemaakt. Erg primitief, maar het werkte wel 🙂

..

Motrr Galileo (2014)

Terwijl iedereen in blijde afwachting was van de Bubblepod (zie verderop), kwam de Motrr Galileo beschikbaar, die hetzelfde en nog héél veel meer kon. Een veelzijdige camerarobot, waarmee panorama’s en VR-opnamen te maken zijn, alsook perfecte timelapse-opnamen. U bevestigt een iPhone of een iPod Touch in de Galileo, maakt contact via Bluetooth en klikt op start en de Galileo zorgt er voor dat er een volledige 360 graden opname van de omgeving wordt gemaakt. Dat kan een 360 graden panorama, maar ook een 360 graden VR opname zijn. De VR-opnamen zijn niet helemaal perfect, maar de panorama’s zijn dat wel, zoals u op de vervolgpagina (klik link) kunt bekijken:

• • Panoramatour Grave

*) Inmiddels is de Motrr Galileo helaas niet meer verkrijgbaar.

.

De Bubblepod (2014)

De Bubblepod is een gadget waar ik halsreikend naar uit heb gekeken. Het is een simpel geval waar je je smartphone in vastklemt. Je draait het vervolgens op als een eierwekker en als je de app hebt klaargezet en gestart druk je op de knop. De Bubblepod zal vervolgens gaan draaien en een volledige cirkel van 360 graden draaien, met als gevolg een perfecte 360 graden panorama van verrassend hoge kwaliteit, vooral in combinatie met de iPhone panorma-app DMD Panorama van Dermandar. Zie de video voor de mogelijkheden van de Bubblepod.

 

De Bubblepod is alweer een tijdje geleden verschenen en inmiddels moeilijk tot niet meer leverbaar. Beschikt u nog over een Bubblepod, zet dan in het menu de optie “The VRkit Rotator” aan om er voor te zorgen dat de app meteen een foto maakt als de twee yin-yan iconen met elkaar zijn uitgelijnd.

Onderstaand een  panorama uit 2016 van de Riva Boulevard in Split Kroatië, gemaakt met de iPhone 6 Plus in de Bubblepod. De iPhone 6 Plus is eigenlijk te smal voor de Bubblepod, maar (TIP!) door aan beide zijden een stukje karton in de opening te schuiven, bleef hij netjes zitten.

*) Inmiddels is de Bubblepod helaas niet meer verkrijgbaar.

.

.

Giroptic iO 360 graden opname met 1 klik (2016)

In 2016 bracht de firma Giroptic een gadget met dubbele fisheye-lens op de markt, voor zowel de iPhone alsook Android toestellen. De Giroptic iO. Dit is een kleine uitbreiding die in de lightning connecter van uw iPhone paste en door uw iPhone ondersteboven te houden kon u met 1 tik een 360 graden foto maken, een VR video opnemen, een timelapse maken, live streamen op social media en zelfs een beeldtelefoongesprek voeren. Dit laatste werkte overigens verbazingwekkend goed. U stuurde de link naar een kennis en op het moment dat hij opent, is ook meteen het beeld van de camera te zien en kan men door te swipen rondkijken.

Doordat de lens aan beide zijden opnam en deze bijna perfect aan elkaar verbond, kon u kinderlijk eenvoudig alles opnemen wat er rondom u gebeurde. U kon de genomen afbeelding of video met uw vinger rond draaien of u gebruikte de gyro van uw iPhone om met een rondgaande beweging rond te kijken. U kon de scene ook met een zogenaamde VR-bril bekijken. Het was of u er zelf bij was.

Door uit te zoomen op de foto kon u er een zogenaamde “little planet” van maken, waarbij het leek of het onderwerp zich op een klein planeetje afspeelde. En dat allemaal in zo’n klein kastje.

De Giroptic iO was een van de eerste camera’s met 2 lenzen en duidelijk een voorloper van de hedendaagse GoPro en Insta360 360-graden camera’s.

*) Inmiddels is de Giroptic iO helaas niet meer verkrijgbaar.

.

GBD Pano View panoramic action camera (2017)

Mijn zoektocht naar de perfecte – of op zijn minst beter dan de vorige – panorama/360 graden camera bracht mij ook op het pad van een op het eerste oog erg leuke camera, namelijk de GBD Pano View 360 panoramic action camera. Deze ging vergezeld van een app voor de smartphone en kon aangestuurd worden via wifi. Dit betreft echter geen volledig 360 graden camera, maar een zogenaamde 360×220 graden camera. De enige lens wijst naar boven en dus missen we een belangrijk gedeelte (140 graden) van het beeld, namelijk de onderkant. We moeten de camera dus net als bij een conservatieve camera zelf richten op het onderwerp. De 4K camera gaat vergezeld met diverse accessoires, waaronder een onderwaterbehuizing en diverse GoPro-mounts. De camera werd onder verschillende merknamen uitgebracht. Volgens mij heb ik er in totaal maar 3 of 4 foto’s mee gemaakt, dus het was niet echt een succes 🙂

 

.,

Puluz 360 Intelligent Panoramic shooting head (2017)

De Puluz 360 is een geavanceerde “eierwekker”, met veel mogelijkheden. U verbind de iPhone met bluetooth en wifi en vervolgens kunt u de Puluz bedienen met de app. Er wordt ook een handige afstandbediening bijgeleverd. Ondanks dat ik nu pas zie wat dit apparaatje zoal kan, heb ik het zo goed als nooit gebruikt, omdat het tegelijkertijd met de VRkit binnen kwam (zie volgende item). Wel heb ik het bijgeleverde stevige statiefje en de smartphonehouder veel gebruikt in combinatie met andere panorama gadgets. Onderstaande video toont alle mogelijkheden van deze geinige panorma head (en alvast excuses voor de Indiase stem 🙂 )

.

Virtual Reality met The VRkit (2017)

Van de makers van de geweldige DermandarPanorama app op o.a. de iPhone is nu de zogenaamde VRkit verkrijgbaar. Versie 2.0 komt in februari 2018 uit en is een rotator waarin u de iPhone kunt klemmen. Op de iPhone wordt een groothoeklens geplaatst en door in de VRkit-app op het scherm te drukken wordt de panorama gestart. VR staat natuurlijk voor Virtual Reality, hetgeen inhoud dat er een 360 graden alom opname wordt gemaakt, zowel van links naar rechts alsook van onder naar boven. Tevens komt in februari een groothoeklens beschikbaar voor o.a. de iPhone X en de 8K panorama’s beloven van bijzondere kwaliteit te worden. Ik heb hem al besteld, dus kan niet wachten tot hij binnen is. Onderstaande video toont de mogelijkheden met de VRkit.

*) Inmiddels is de VRkit helaas niet meer verkrijgbaar.

 

Insta360 One X2 (2020) 360 graden alles-in-een-camera

We zijn inmiddels enkele jaren verder en voor de prijs van een goede camera koop je tegenwoordig een 360 graden camera, zoals de Insta360 One X2. Bij een normale camera moet u de camera zelf richten naar wat u wil opnemen, maar een 360 graden camera filmt en fotografeert gelijktijdig naar alle kanten. Met Insta360 is het een feest en niets is te gek. Alsof je met een camera crew op stap bent, alleen dan in één camera.

Met de One X2 kunt u tevens streamen naar social media of u kunt de opnamen eerst bewerken en dan uplaoden naar bijv. Youtube. Het mooie daarvan is dat u als kijker zelf in de video rond kan kijken. U bepaalt zelf waar u naar wil kijken.Zie de volgende video als voorbeeld (bekijk in de Youtube app om te kunnen swipen): https://youtu.be/aTJETGsUMsA.

*) In september 2022 is de opvolger van de One X2, namelijk de X3 uitgekomen.

.

Insta360 One RS 1-inch 360 edition (2022)

De steevaste wens van gebruikers van 360 graden camera’s is meer kwaliteit en hogere resolutie opnamen. Na 2 jaar met de Insta360 X2 te hebben gewerkt, wilde ik graag een camera met hogere fotokwaliteit. Ik was bijna overgestapt op de Ricoh Theta Z1 of Theta X, maar zag toen net op tijd het nieuws van Insta360 dat de nieuwe Insta360 One RS 1-inch 360 edition (wie heeft die naam bedacht?) die week zou uitkomen. De camera heeft 2 grote Leica lenzen, die aangestuurd worden door twee 1-inch sensoren, waardoor de kwaliteit van video en foto aanzienlijk verbeterd wordt.
Bekijk onderstaande video met de mogelijkheden van deze camera (met dank aan Brandon Li):

.

Resolutie en kwaliteit

De resolutie van de 360 graden camera’s wordt steeds beter, maar er lijkt zich een grens te vormen tussen hoge resolutie en de beperkingen qua hardware. De camera’s moeten steeds meer data tegelijkertijd schrijven en dat vereist de beste (lees snelste) kwaliteit MiniSD-kaarten. Een schrijfsnelheid van 20 mbps zal al gauw voor overheating van de camera zorgen. Tegenwoordig is 60 mbps en hoger een minimale vereiste.

Een aantal jaren terug adverteerde men groots met 4K resolutie en tegenwoordig is 5,7/6/8K de standaard. Dat lijkt veel, maar bedenk dan wel dat dit de gehele 360 graden bol betreft. We kijken immers bijna nooit naar de gehele bol, maar naar gedeelten daarvan en dan kom je al gauw weer op 1080p uit. Om dat te compenseren komen er camera’s uit met steeds grotere sensoren, die de beeldkwaliteit sterk ten goede komen.

De meeste 360 camera’s produceren tussen de 18 en 23 megapixel foto’s en er lijkt een trend te zijn om de klant te beduvelen met ongelofelijk grote getallen qua megapixels. Zo kwam pas de Insta360 X3 uit en deze zou 72 megapixels foto’s kunnen produceren. Dat klopt niet. Insta360 maakt gebruikt van een techniek, genaamd pixel binning, waarbij 4 sub-pixels worden gebruikt om 1 grotere pixel te creëren. Dat betekent dat de X3 maar 72/4=18 megapixel opnamen produceert. Dat komt de kwaliteit wel ten goede (meer lichtopbrengst), maar het is geen 72mp! Smartphonebedrijven als Samsung met zijn 108 mp (108:4=27 megapixel) en recent Apple met zijn 48mp (48:4=12 megapixel) lijken in die trend mee te gaan. Laat u niet beduvelen door die hoge aantallen. Als het ongelofelijk klinkt, dan zit er meestal ook een addertje onder het gras.